Geneza pochodzenia cukru z buraka cukrowego

Trzcina cukrowa już od czasów starożytnych była głównym surowcem wykorzystywanym przy pozyskiwaniu cukru. Powstaje więc pytanie dlaczego pojawił się burak cukrowy? Odpowiedź wiąże się z odkryciami naukowymi i wydarzeniami historycznymi, które miały miejsce około trzysta lat temu.


Szlak buraka cukrowego

Pierwsze odniesienia do rodziny roślin znanych jako buraki możemy znaleźć w literaturze greckiej z około 420 roku p.n.e. Opisano je jako ciemne lub jasne rośliny ogrodowe. Uprawa buraków stopniowo rozprzestrzeniała się we Francji i Hiszpanii. Uprawiane były zarówno w ogrodach przyklasztornych jak i przez chłopów. Do wieku XV objęły swym zasięgiem całą Europę.
Pierwotnie buraki były hodowane dla liści, które prawdopodobnie wykorzystywano w podobny sposób jak szpinak. Później bardzo popularny stał się korzeń, szczególnie czerwonej odmiany, znanej jako burak ćwikłowy. W 1600 roku francuski rolnik Olivier de Sererres odkrył, że z buraków, po ugotowaniu, można uzyskać słodki syrop. W tamtych czasach nikt jednak nie zainteresował się tym, co tak naprawdę dawało korzeniom ich słodycz.

Słodkie odkrycie

Pierwszym kamieniem milowym w europejskiej historii buraka cukrowego było odkrycie niemieckiego naukowca Andreasa Marggrafa. W 1747 udowodnił on, że słodkie kryształy powstałe z soku buraka cukrowego są pod względem chemicznym takie same jak te pochodzące z trzciny cukrowej. W 1801 roku została zbudowana w Cunern (dziś wieś Konary) na Dolnym Śląsku pierwsza cukrownia.

Pomimo odkrycia Marggrafa, trzcina cukrowa była nadal głównym źródłem cukru we wczesnych latach XIX wieku. Dopiero blokada handlowa portów europejskich w czasie wojen napoleońskich ułatwiła rozpoczęcie produkcji cukru z buraków cukrowych na dużą skalę. Do 1806 roku zapasy cukru zniknęły z europejskich sklepów. W 1811 roku francuscy uczeni przedstawili Napoleonowi dwa kawałki cukru wyprodukowane z buraków cukrowych. Napoleon pod ich wielkim wrażeniem wydał dekret. Nakazał w nim uprawę buraków cukrowych na obszarze 32 tysiącach hektarów. Miały one być następnie dostarczone do fabryk i przetworzone na cukier. W ciągu kilku lat powstało ponad 40 cukrowni, głównie w północnej Francji oraz na terenie Niemiec, Austrii, Rosji i Danii.

Po zniesieniu blokady kontynentalnych portów, cukier z trzciny cukrowej ponownie pojawił się na rynku i wiele krajów europejskich zaprzestało wytwarzania cukru z buraków cukrowych. Aby wyróżnić się na tle Europy, Francuzi kontynuowali produkcję cukru z buraków. Jednocześnie zaczęli wprowadzać lepsze metody selekcji buraków i opracowywać nowe technologie pozyskiwania cukru. Tym samym cukier z buraka cukrowego stał się konkurencyjny dla cukru z trzciny cukrowej.

Zapasy cukru europejskiego

Przemysł buraczany przebył długą i zawiłą drogę. Dzisiaj w Europie uprawia się 120mln ton buraków rocznie, z których uzyskuje się 16mln ton białego cukru.

Cukier produkowany jest we wszystkich krajach Unii Europejskiej za wyjątkiem Luksemburga. Głównymi producentami są Francuzi i Niemcy, poważnym producentem jest również Polska. Szacuje się, że prawie 90% konsumowanego w Europie cukru jest produkowane lokalnie w Europie.

FOOD TODAY (Żywność Dzisiaj) 09/2001

źródło: Europejska Rada Informacji o Żywności - EUFIC

Cukier