czytano 5529 razy
Znaczenie kwasów tłuszczowych omega-3 i omega-6Wiadomości na temat korzystnych efektów stosowania kwasów tłuszczowych omega-3 są dobrze rozpowszechnione, natomiast informacje dotyczące kwasów tłuszczowych omega-6 zajmują znacznie mniej miejsca w informacjach docierających z mediów. Zatem warto bliżej przyjrzeć się kwasom tłuszczowym i dowiedzieć się, dlaczego ważne jest zachowanie równowagi w ich spożyciu.Kwasy omega-3 i omega-6 w organizmie
Zarówno kwasy tłuszczowe omega-3 (ω-3) jak i omega-6 (ω-6) to ważne składniki błon komórkowych i prekursory wielu innych substancji, w tym tak ważnych, jak związki chemiczne wpływające na ciśnienie tętnicze krwi oraz odpowiedź zapalną organizmu. Istnieje coraz więcej danych, świadczących o znaczeniu kwasów tłuszczowych omega-3 w systemie ochrony przed wystąpieniem chorób układu krążenia na tle miażdżycy oraz o ich działaniu przeciwzapalnym, co może być istotne w odniesieniu do wielu chorób. Wzrasta też zainteresowanie znaczeniem kwasów omega-3 w zapobieganiu cukrzycy i niektórych chorób nowotworowych1.
Organizm ludzki jest zdolny do wytworzenia wszystkich kwasów tłuszczowych niezbędnych dla metabolizmu, poza dwoma: kwasu linolowego (LA) z grupy omega-6 oraz alfa-linolenowego (ALA) z grupy omega-3. Te dwa kwasy muszą być dostarczone z pożywieniem i dlatego nazywają się „niezbędnymi nienasyconymi kwasami tłuszczowymi (NNKT). Obydwa kwasy są niezbędne dla właściwego rozwoju i funkcjonowania organizmu, są też substratem dla wytwarzania innych kwasów tłuszczowych (np. kwas arachidonowy (AA) powstaje z LA). Jednak ich konwersja do takich kwasów linii omega-3, jak kwas eikozapentoinowy (EPA) i dokozaheksaenowy (DHA), przebiega w sposób ograniczony. Dlatego zaleca się dostarczanie tych kwasów bezpośrednio z pożywieniem. Kwasy ALA i LA znajdują się w olejach roślinnych. W większości olejów zawartość LA jest dużo wyższa niż zawartość ALA, poza olejem rzepakowym i olejem z orzechów włoskich, które są bardzo dobrym źródłem ALA. EPA i DHA znajdują się w olejach rybich (np. z łososia, makreli i śledzia). AA może być otrzymany ze źródeł zwierzęcych, np. z mięsa i żółtka.
Proporcje kwasów tłuszczowych omega-3 do omega-6
W organizmie ludzkim, LA i ALA podlegają przemianom metabolicznym z udziałem tego samego enzymu Δ6-desaturazy i konkurują o dostęp do tego enzymu. Jest to ważne dla zdrowia, ponieważ zbyt wysoka podaż LA zmniejsza ilość Δ6-desaturazy dostępnej dla metabolizmu ALA, co z kolei może zwiększyć ryzyko chorób układu krążenia na tle miażdżycy. Koncepcje te wspierają wyniki badań epidemiologicznych, które wskazują, że przez ostatnie 150 lat podaż kwasów omega-6 wzrastała, podczas gdy podaż kwasów omega-3 zmniejszyła się, a równolegle doszło do wzrostu częstości występowania choroby niedokrwiennej serca. Stąd wywodzi się pojęcie “idealnego” stosunku podaży kwasów tłuszczowych omega-6 do omega-3 w pożywieniu2.
Jednak nie udało się określić proporcji omega-3/omega-6, która byłaby związana ze zmniejszonym ryzykiem choroby serca, a obecnie niektórzy eksperci sugerują, że ta proporcja nie jest tak istotna – bardziej powinniśmy być zainteresowani absolutnym poziomem spożycia. Sprawozdanie z posiedzenia roboczego ekspertów w tej sprawie stwierdza, że zwiększenie podaży ALA, EPA i DHA w pożywieniu pozwoliłoby na osiągniecie pożądanego wzrost poziomów tych kwasów tłuszczowych w tkankach, podczas gdy obniżenie spożycia LA i AA nie jest niezbędne3. Ponadto skupienie się na wskaźniku omega-3/omega-6 nie pozwala na odróżnienie osób, których sposób żywienia jest prawidłowy oraz osób, których dieta cechuje się niedoborem obydwu tych kwasów.
Zalecane spożycie
Zalecane spożycie kwasów tłuszczowych omega-3 różni się w poszczególnych państwach i wynosi od 0,5 do 2% całkowitej dostarczanej energii; zalecane spożycie ALA wynosi pomiędzy 0,6 a 1,2% energii albo 1-2 g/dziennie. W badaniach dotyczących spożycia różnych rodzajów tłuszczów stwierdzono, że dzienne spożycie ALA waha się od 0,6 g/dziennie (Francja i Grecja) do 2,5 g/dziennie (Islandia) u mężczyzn oraz od 0,5 g/dziennie (Francja) do 2,1 g/dziennie (Dania) u kobiet4. Uważa się, że w większości państw spożycie jest zbyt niskie, a zwiększenie spożycia produktów obfitujących w kwasy omega-3 byłoby korzystne. Można to osiągnąć na przykład poprzez spożywanie tłustych ryb raz lub dwa razy w tygodniu oraz od czasu do czasu zastępowanie oleju słonecznikowego olejem rzepakowym.
Budowa kwasów tłuszczowych omega-3 i omega-6
Około 90% tłuszczów pochodzących z pożywienia ma postać triglicerydów, które są zbudowane z kwasów tłuszczowych i glicerolu. Kwasy tłuszczowe składają się z łańcucha atomów węgla, z grupą metylową na jednym końcu łańcucha i grupą kwasową na drugim końcu. Każdy atom węgla wiąże pewną liczbę atomów wodoru - ich ilość przyłączona do każdego atomu węgla zależy od tego, czy mamy do czynienia z tłuszczem nasyconym czy nienasyconym. Nasycone kwasy tłuszczowe zawierają maksymalną możliwą ilość atomów wodoru, podczas gdy w nienasyconych kwasach tłuszczowych jest kilka atomów wodoru mniej i są one zastąpione podwójnymi wiązaniami między atomami węgla.
Tłuszcz jest nazywany “jednonienasyconym”, jeżeli istnieje jedno podwójne wiązanie, a “wielonienasyconym”, jeżeli istnieje dwa albo więcej podwójnych wiązań. Kwasy tłuszczowe omega-3 i omega-6 są kwasami tłuszczowymi wielonienasyconymi (Ryc. 1): Różnica pomiędzy nimi polega na umiejscowieniu pierwszego podwójnego wiązania. W kwasach tłuszczowych omega-3 pierwsze podwójne wiązanie znajduje się przy trzecim atomie węgla, natomiast w kwasach omega-6 pierwsze podwójne wiązanie jest położone przy szóstym atomie węgla, licząc od końca z grupą metylową (oznaczonego jako omega).
Więcej informacji można znaleźć pod poniższym adresem: Fakty dotyczące tłuszczów www.eufic.org/article/pl/page/RARCHIVE/expid/23/ Pismiennictwo 1. Lunn J and Theobald H. (2006) The health effects of dietary unsaturated fatty acids. Nutrition Bulletin 31:178-224 2. Simopoulos A. (2008) The importance of the omega-6/omega-3 fatty acid ratio in cardiovascular disease and other chronic diseases. Experimental Biology and Medicine. Published online 11 April 2008. DOI:10.3181/0711-MR-311 3. Stanley JC, Elsom RL, Calder PC, Griffin BA, Harris WS, Jebb SA, Lovegrove JA, Moore CS, Riemersma RA, Sanders TA. (2007) UK Food Standards Agency Workshop Report: the effects of the dietary n-6:n-3 fatty acid ratio on cardiovascular health. British Journal of Nutrition 98:1305-1310. 4. Hulshof KF, van Erp-Baart MA, Anttolainen M, Becker W, Church SM, Couet C, Hermann-Kunz E, Kesteloot H, Leth T, Martins I, Moreiras O, Moschandreas J, Pizzoferrato L, Rimestad AH, Thorgeirsdottir H, van Amelsvoort JM, Aro A, Kafatos AG, Lanzmann-Petithory D, van Poppel G. (1999) Intake of fatty acids in Western Europe with emphasis on trans fatty acids: the TRANSFAIR study. European Journal of Clinical Nutrition 53:143-157 FOOD TODAY (Żywność Dzisiaj) 12/2008 źródło: Europejska Rada Informacji o Żywności - EUFIC Dodaj swój komentarz Pod przeczytanym artykułem można dodawać komentarze. Jednak jeśli komentarz nie będzie dotyczył przeczytanego materiału nie zostanie on dodany przez administratora. Jeśli chcesz się podzielić swoimi uwagami na temat strony lub napisać do nas w innych sprawach, | Tłuszcze |