Szczypta soli i szczypta sensu
Za wysokie wartości ciśnienia odpowiada wiele czynników a jednym z najczęściej wymienianych w tym kontekście jest sól. Powstaje pytanie, czy rzeczywiście istnieje taki związek?
Skąd pochodzi sól obecna w naszym pożywieniu?
Około 10% zawartej w naszym pożywieniu soli (czyli chlorku sodu) jest w sposób naturalny obecna w żywności; 15% jest dodawane podczas przygotowywania żywności lub na stole (tak zwana sól dodawana uznaniowo) a około 75% jest dodawana do żywności podczas jej wytwarzania i przetwarzania. Począwszy od świtów cywilizacji sól była uważana za cenny składnik żywności i wykorzystywana jako substancja smakowa, ułatwiająca przechowywanie żywności i ograniczająca psucie się żywności. Sól jest również niezbędna do przyrządzania wielu dań, które mają dzięki niej wyróżniający się smak i teksturę.
Jaką rolę spełniają sód¸ potas i chlor w organizmie?
Wszystkie te składniki mineralne są niezbędne dla organizmu, ale, w odróżnieniu od większości innych składników odżywczych, rzadko występują problemy związane z ich niedoborem.
Zwłaszcza w przypadku sodu, problem dotyczy raczej zbyt wysokiego spożycia. Jony sodu, wraz z innymi czynnikami decydującymi o ciśnieniu tętniczym krwi, odpowiadają za utrzymanie prawidłowej objętości krwi i innych płynów pozakomórkowych, aktywność elektrofizjologiczną mięśni i nerwów, ciśnienie osmotyczne oraz równowagę kwasowo-zasadową. Wszystkie te funkcje są niezbędne dla życia.
Jakie są czynniki ryzyka nadciśnienia tętniczego?
Właściwa regulacja ciśnienia tętniczego jest bardzo ważna, ponieważ zbyt wysokie jego wartości, nazywane nadciśnieniem tętniczym, stanowią najważniejszy czynnik ryzyka wystąpienia udaru mózgu. Ryzyko udaru wzrasta wraz z wartościami ciśnienia tętniczego. Ponadto dowiedziono również, że podwyższone ciśnienie tętnicze zwiększa ryzyko chorób sercowo-naczyniowych, nawet przy tylko nieco podwyższonym ciśnieniu.
Istnieje kilka czynników ryzyka chorób sercowo-naczyniowych, w tym obciążenie rodzinne, niski poziom aktywności fizycznej, palenie tytoniu, nadwaga i otyłość, nadmierne spożycie alkoholu oraz nadmierne spożycie soli. W ostatnich latach zwrócono bardziej uwagę na związek pomiędzy spożyciem soli a występowaniem nadciśnienia tętniczego. Międzynarodowa społeczność naukowa zaleca, aby ograniczyć spożycie soli o 1/3, co może być korzystne dla zdrowia.
W ciągu ostatnich kilku lat badania naukowe dostarczyły bogatych danych, które pobudziły dyskusję pomiędzy tymi ekspertami, którzy zalecają stosowanie ograniczeń dotyczących spożycia soli dla całej populacji i tymi, którzy chcą kierować interwencję żywieniową do grup szczególnie zagrożonych, czyli osób z rozpoznawanym nadciśnieniem tętniczym i wrażliwych lub podatnych na spożycie soli. Nie ulega wątpliwości, że niektóre osoby są genetycznie podatne na wystąpienie nadciśnienia i potencjalnie dla tych osób wysokie spożycie soli może być bardziej szkodliwe. Obiecującym obszarem badań jest wykrycie czynników genetycznych oraz opracowanie innych technik przesiewowych pozwalających na identyfikację grup zwiększonego ryzyka.
Co możemy zrobić aby utrzymać prawidłowe ciśnienie tętnicze?
Podczas gdy naukowcy nadal próbują rozwikłać znaczenie skomplikowanych czynników genetycznych, żywieniowych i związanych z trybem życia, które wpływają na występowanie nadciśnienia tętniczego, to jednak już teraz można stwierdzić, że ograniczenie spożycia soli jest zalecane dla osób w starszym wieku z nadciśnieniem. W przypadku większości osób, warto jest rzucić palenie, utrzymywać prawidłową wagę ciała, umiarkowanie spożywać napoje alkoholowe, zwiększyć aktywność fizyczną, zwiększyć spożycie warzy i owoców oraz produktów zbożowych pełnoziarnistych wraz z umiarkowanym spożyciem soli.
Piśmiennictwo
* Cappuccio F. P., Markandu N. D., Carney C., Sagnella G. A., MacGregor A. [1997]. Double-blind randomised trial of modest salt restriction in older people. Lancet 350: 850-854.
* Fodor J. G., Whitmore B., Leeman F., Larochelle P. [1999]. Recommendations on dietary salt. Canadian Medical Association 160 [9] S29-S34.
* Stamler J. [1997]. The Intersalt Study: background, methods, findings and implications. American Journal of Clinical Nutrition 65 [supplement] 626S-642S.
* Swales J. D. [1994]. Overview of Essential Hypertension. In Textbook of Hypertension [ed. J. D. Swales]. Chapter 33, pp 655-660. Blackwell Scientific Publications, London.
FOOD TODAY (Żywność Dzisiaj) 01/2001
źródło: Europejska Rada Informacji o Żywności - EUFIC
