Nowości dotyczące żywienia - jak je odczytywać?
Trudno znaleźć dzień, w którym nie pojawiałyby się w mediach nowe wiadomości o żywności i żywieniu. Cudowne diety są dobrym tematem na pierwsze strony gazet. Zresztą trudno, żeby było inaczej - to co jemy i pijemy dotyczy każdego z nas. O ile czasem jest trudno przebić się przez fachowy żargon i właściwie rozpoznać jakich zmian w żywieniu powinniśmy dokonać aby poprawić własne samopoczucie i zdrowie, to istnieją sposoby pozwalające rozpoznać, czy dana informacja ma podstawy naukowe i czy jest dla nas przydatna.
Chociaż rodzina, przyjaciele i znajomi oraz książki są przydatne w uzyskiwaniu informacji o żywieniu, to jednak głównym źródłem wiadomości w obecnych czasach są media oraz internet. Niezliczona ilość gazet, magazynów, programów telewizyjnych i radiowych oraz ogromna liczba stron internetowych poświęconych żywieniu i zdrowiu dostarcza bogactwa informacji. Szeroko dostępne są wartościowe wiadomości, oparte na rzetelnej wiedzy. Jednak czasem informacje o żywności i żywieniu są nadmiernie upraszczane, pozbawione kontekstu a nawet po prostu nieprawdziwe. Jak zatem można rozpoznać czy informacja jest wiarygodna? Umieszczona poniżej lista opisuje kilka sposobów przydatnych do oceny, czy wiadomość, która rzekomo ma podstawy naukowe, nie powinna być kwestionowana. Stwierdzenia, które brzmią "zbyt pięknie aby były prawdziwe" oraz kwalifikowanie produktu spożywczego jako "dobry" lub "zły" są niektórymi sygnałami, że do tych informacji powinniśmy podchodzić z dużą ostrożnością.
Upraszczanie informacji
Dziennikarze często muszą dokonywać skracania i upraszczania informacji, aby zabrzmiały one dobrze w kontekście całego artykułu. Te zabiegi mogą czasem prowadzić do przeoczenia ważnych aspektów informacji. Artykuły mogą podawać nieprecyzyjne, uproszczone informacje lub informacje w złym kontekście, bez podawania danych źródłowych. Tymczasem czynniki te są bardzo ważne do oceny, czy informacja w ogóle może nas dotyczyć. Odnosi się to zwłaszcza do informacji o nowych odkryciach naukowych. Na przykład, jeżeli w badaniu wykonanym u Japończyków wykazano, że jedzenie wodorostów 5 razy w tygodniu zapobiega powstawaniu raka to czy ta wiadomość dotyczy ciebie? Może tak a może nie. Należałoby prześledzić, w jaki sposób przeprowadzono badanie i jakiej populacji ono dotyczyło. Jaka liczba osób brała udział w badaniu - zwykle im wyższa liczebność badanej grupy tym wnioski są pewniejsze. Należy również sprawdzić, czy wyniki badania pozostają w zgodzie z rezultatami innych prac badawczych.
Ważne jest zweryfikowanie źródła informacji. Czy badanie było opublikowane w uznanym piśmie? Czy było recenzowane przez ekspertów z danej dziedziny? Czy autor jest godny zaufania? Czy sprawozdanie z badania jest zgodne z zaleceniami towarzystw naukowych lub agencji rządowych?
Zwłaszcza wiadomości rozpowszechniane poprzez internet wymagają dokładnego sprawdzenia. Dzisiaj każdy może otworzyć własną stronę internetową a sieć pełna jest informacji fałszywych, oszukańczych czy szarlatańskich. W internecie można znaleźć informacje oparte na rzetelnej wiedzy. Jednak wiele tekstów służy tylko reklamie promującej sprzedaż produktów spożywczych lub idei różnych grup politycznych i ideologicznych.
Zalecenia nie zmieniają się z dnia na dzień
Wnioski z badań w dziedzinie żywności i żywienia, podobnie jak w większości innych dziedzin wiedzy, podlegają stopniowej ewolucji. Dlatego zalecenia dotyczące prozdrowotnego trybu życia nie zmieniają się z dnia na dzień. Muszą one być oparte na wielu rygorystycznie prowadzonych badaniach naukowych, ich wyniki muszą być powtarzalne w badaniach przeprowadzanych przez niezależne grupy badaczy a wnioski wszechstronnie przedyskutowane. Zatem w podchodzeniu do nowych wiadomości o żywności i żywieniu niezbędny jest zdrowy rozsądek i pewna dawka sceptycyzmu.
Bądź ostrożny w przypadku następujących informacji:
* Zaleceń, które obiecują szybkie spełnienie się obietnic.
* Ostrzeżeń przed niebezpieczeństwem przyjmowana jakiegoś produktu spożywczego lub rodzaju diety.
* Stwierdzeń, które brzmią zbyt pięknie aby były prawdziwe.
* Prostych wniosków wynikających ze złożonych badań.
* Zaleceń żywieniowych podawanych na podstawie pojedynczych badań.
* Dramatycznych stwierdzeń, których nie popierają uznane organizacje naukowe.
* List "dobrych" i "złych" produktów spożywczych.
* Zaleceń przygotowanych w celu promocji sprzedaży jakiegoś produktu spożywczego.
* Zaleceń opartych na badaniach, które nie były recenzowane.
Zaleceń opartych na badaniach, które nie brały pod uwagę zróżnicowania pomiędzy poszczególnymi osobami i grupami.
FOOD TODAY (Żywność Dzisiaj) 09/2002
źródło: Europejska Rada Informacji o Żywności - EUFIC
